Na zdrowie24

Utrudnia ona ponadto uzupełnianie strat wody. Jeżeli człowiek, który utracił w składzie potu nie tylko wodę, ale i chlorek sodu, pije czystą wodę, rozcieńczony zostaje po­zostały w ustroju (w mniejszej już teraz ilości) chlorek sodu, wskutek czego ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych zmniejsza się i wypita woda zostaje wydalona z organizmu przez nerki, mimo iż brak jej w ustroju. Zjawisko to jest wynikiem zahamowania wydzielania hormonu antydiuretycznego, który powoduje zatrzymywanie wody…

Innym przystosowaniem do życia pustynnego jest wytwarzanie przez organizm (np. wielbłądów) w toku przemiany materii wody w ilościach bliskich ilościom traconym w wyniku jej parowania z ustroju w tym samym czasie. U człowieka pozostającego na zwykłej, mieszanej diecie powstaje w ustroju w ciągu doby zaledwie około 300 ml wody, podczas gdy minimalna jej utrata w warunkach komfortu cieplnego, w spo­czynku, wynosi około 1 tys. ml.Doraźna adaptacja organizmu człowieka do gorącego…

Długo­trwałe narażenie człowieka na pobyt i pracę w gorącym otoczeniu może doprowadzić do powstania błędnego koła — wydzielanie potu chroni przed gwałtownym wzrostem temperatury wewnętrznej, lecz powoduje odwodnienie organizmu, które upośledza sprawność mechanizmów termo­regulacji i przyspiesza wzrost temperatury wewnętrznej, wskutek czego narasta groźba przegrzania i wystąpienia udaru cieplnego. Walka z tym niebezpieczeństwem polega w dużej mierze na dążeniu do stałego zaopatrzenia ludzi, narażonych na stress cieplny, w płyny do picia. Prawdę…

Jaki zaiem powinien być skład wypijanych płynów, jaka temperatura, jak często i w jakich porcjach najlepiej wypijać płyny, aby nie zostały wydalone przez nerki? Na te i wiele innych pytań, związanych z zagadnieniem zwiększania tolerancji przez ustrój człowieka wy­sokiej temperatury otoczenia, nie znaleziono jeszcze zadowalającej od­powiedzi. Są one przedmiotem bardzo intensywnych badań w wielu kra­jach. Warto wspomnieć o jeszcze jednym niebezpieczeństwie związanym z pracą w gorącu. Szybkie wypicie znacznej ilości wody…

Drugim kierunkiem walki z przegrzaniem jest konstrukcja ubio­rów ochronnych. Wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach rokują tu duże sukcesy. Opracowano np. układy chłodzące po­zwalające na przeszło godzinne pozostawanie w piecu hutniczym o tem- p0raturze 150—200° C bez kontaktu z otoczeniem; stwierdzono, że samo zastosowanie chłodzonych hełmów, zapobiegających wzrostowi tempe­ratury głowy, znacznie przedłuża czas tolerancji gorąca. Naturalnie ubiory ochronne ze specjalnymi systemami chłodniczymi nadają się do stosowania w szczególnych sytuacjach. Dla…

Mieszkańcy rejonów o gorącym klimacie dzięki specyficznym cechom budowy somatycznej oraz czynności ustroju lepiej znoszą życie i pracę w takim środowisku niż mieszkańcy rejonów o umiarkowanym klimacie.Cechy budowy ciała — jak wiemy z poprzednich części książki — uwarunkowane są genetycznie, natomiast cechy adaptacji fizjologicznej są zależne przede wszystkim od przystosowania się do środowiska w ciągu indywidualnego życia. Mieszkańcy chłodniejszych rejonów świata mogą również zaaklima­tyzować się do gorącego otoczenia. Przebywanie w wysokiej…

Wiadomo dobrze z codziennego doświadczenia, że wzrost temperatury otoczenia, związany z falą upałów, powoduje wyraźne obniżenie zdol­ności do pracy wykonywanej dotychczas bez najmniejszej trudności. Taką depresja wydolności człowieka nie jest jednak trwała: w ciągu kilku dni zdolność do pracy poprawia się lub — jeżeli wzrost tempe­ratury otoczenia nie jest bardzo duży — powraca do wyjściowego po­ziomu. Jest to właśnie wynik aklimatyzacji termicznej, zaś zwiększenie się zdolności do pracy, obniżonej początkowo…

Zmniejsza się więc lub znika skłonność do zapaści, wydolność fizyczna powraca do normy typowej dla warunków termoneutralnych, zmniejsza się niebezpieczeństwo odwodnienia ustroju i udaru cieplne­go itd. Ponadto zwiększa się tolerowanie przez ustrój zaburzeń równo­wagi cieplnej (wzrostu temperatury wewnętrznej), jeżeli już do nich dojdzie.W aklimatyzacji do wysokiej temperatury otoczenia współdziałają zmiany zachowania się (behawioralne) ze zmianami czynności gruczo­łów potowych i czynności układu krążenia i in.Zmiany behawioralne stanowią bardzo ważny element adaptacji…

Aklima­tyzacja do gorąca polega na nabyciu umiejętności redukowania do minimum wysiłków fizycznych i związanego z nimi wytwarzania ciepła metabolicznego. Dotyczy to zarówno ogólnej ilości wysiłków w ciągu dnia, jak i przede wszystkim ich rozkładu (unikanie wysiłków w godzinach południowych i wczesnych popołudniowych) oraz sposobu wykonywania, maksymalnie oszczędnego pod względem energetycznym.Człowieka zaaklimatyzowanego cechuje ponadto umiejętność unika­nia narażenia ustroju na promieniowanie cieplne (np. stawanie bokiem do źródeł promieniowania) oraz na ciepło przekazywane…

Zaoszczędzona w ten sposób krew dostarcza tlen do innych na­rządów, z których usuwa produkty przemiany materii. Ułatwia to pracę układu krążenia i przyczynia się do zmniejszenia skłonności do zapaści występujących często w pierwszych dniach narażenia na gorąco. Współdziała w tym także kierowany przez układ nerwowy wzrost na­pięcia mięśniówki żył, ułatwiający dopływ krwi do serca i zapobiega­jący gromadzeniu się jej w dolnych częściach ciała przy pozostawaniu w pozycji stojącej. Bardzo ważną…

Ponadto u ludzi zaaklimatyzowanych do gorąca mechanizm pragnienia lepiej informuje o głębokości deficytu wody wywołanego przez, wydzielanie potu. Rzecz interesująca, że typowe np. dla zaaklimatyzowanych Europej­czyków wydzielanie w gorącu dużych ilości potu nie zawsze daje się stwierdzić u ludności rdzennej, żyjącej od urodzenia w krajach tropi­kalnych. Istnieją sugestie, że u tych ostatnich lepsze jest „rozmieszcze­nie” wydzielania potu na powierzchni ciała, tak że cała jego ilość może szybko parować i skutecznie chłodzić…

Mechanizm rozwoju aklimatyzacji jest daleki jeszcze od poznania i wytłumaczenia. Można jedynie opisać jedno z jego ogniw dla zilustro­wania, jak głębokie zmiany zachodzą w ustroju podczas długotrwałej adaptacji do gorącego otoczenia.Wspomniano już, że pierwsze ekspozycje ustroju na wysoką tempera­turę powodują przemieszczenie znacznych ilości krwi do skóry z trzew- nego obszaru naczyniowego, co wywołuje zmniejszenie przepływu krwi przez nerki. W tętniczkach doprowadzających krew do kłębków ner­kowych znajduje się tzw. aparat przykłębkowy,…

Aldosteron powoduje zatrzymywanie przez nerki sodu, którego utrata w moczu gwałtownie się zmniejsza. Sód jest aktywnym osmo- tycznie składnikiem płynu pozakomórkowego i zwiększenie^ się jego ilości w ustroju powoduje zatrzymywanie odpowiednich ilości wody. Zwiększa się zatem ogólna ilość wody w ustroju, w tym ilość wody w osoczu krwi, co zapoczątkowuje proces zwiększania się objętości krwi, którego znaczenie w adaptacji do gorąca opisano już wyżej.Choć dzięki aklimatyzacji zmniejsza się zagrożenie zdrowia i…

Dziwne może się wydać zaliczenie niskiej temperatury otoczenia (ewentualnie skojarzonej z dużą wilgotnością i ruchem po­wietrza) do krańcowych warunków życia w odniesieniu do człowieka współczesnego, człowieka wieku klimatyzowanych pomieszczeń mieszkal­nych i zakładów pracy, materiałów ubraniowych zmniejszających do minimum utratę ciepła, czy nawet — w razie potrzeby — korzystającego z ubrań ochronnych, zaopatrzonych w specjalne systemy ogrzewcze itd. Bez wątpienia najlepszym, a jeżeli człowiek musi dłużej pozostawać w zimnym otoczeniu —…