Na zdrowie24

Wydzielanie potu powoduje utratę przez organizm przede wszyst­kim wody i soli mineralnych (zwłaszcza chlorku sodu). Gdy straty te sięgają większych rozmiarów, zagrażają prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu człowieka, zmniejszają jego zdolność do pracy, a nawet mogą się stać przyczyną śmierci.Trzeba z naciskiem podkreślić, że deficyt wody w organizmie (od­wodnienie) może wystąpić podczas pracy w gorącym środowisku mimo całkiem swobodnego dostępu do wody. Mechanizm pragnienia u czło­wieka przebywającego, a zwłaszcza pracującego w gorącym…

Natural­nie trudności z zaopatrzeniem w wodę lub jedynie z dostępem do niej (np. konieczność chodzenia do pojemników z płynem do picia do innej hali fabrycznej) sprzyjają pogłębianiu . Odwodnienie ustroju upośledza — jak wspomniano — jego funkcje. W wyniku utraty potu zmniejsza się objętość całego płynu pozakomór- kowego — owego środowiska wewnętrznego ustroju, o którym była już mowa. Ponieważ stężenie soli w pocie jest zawsze niższe niż w pły­nie pozakomórkowym, z…

Wspomniano wyżej, iż podczas pracy w gorącu człowiek pijący do woli nie uzupełnia zwykle strat wody, ponieważ uczucie pragnienia zostaje zaspokojone szybciej, niż wyrównana zostaje utrata wody. Je­żeli tempo wydzielania potu jest bardzo wysokie, rzędu 2—3 1 na go­dzinę, bieżące uzupełnianie tych strat jest w ogóle niemożliwe — wy­pita woda nie wchłania się tak szybko w przewodzie pokarmowym, dochodzi do rozciągnięcia żołądka, które powoduje wymioty, a ponadto hamuje — na…

Wynika stąd, że praktyko­wane niegdyś przez podróżnych zagubionych w pustyni picie własnego  moczu w celu zmniejszenia odwodnienia nie rokowało sukcesu, gdyż wraz z moczem wypijane były zawarte w nim produkty przemiany ma­terii, które nerki znów wydalały w tej samej ilości moczu*. Można do­dać, że z tego samego powodu nieskuteczne jest picie wody morskiej: dla usunięcia przyjętych w jej składzie soli (o wyższym stężeniu niż w płynach ustrojowych) organizm nie tylko…

Gdy deficyt wody wynosi l-*-2% ciężaru ciała, pojawia się silne uczucie pragnienia i zmniejsza się zdolność do pracy; gdy niedobór wody przekracza około 4% — występuje apatia, senność, wybitnie zmniejsza się zdolność nie tylko do pracy fizycznej, lecz i umysłowej; gdy deficyt wody sięga 7—8% ciężaru ciała, ustaje wy­dzielanie śliny, pojawia się uczucie obrzmienia i sztywności języka, mo­wa sprawia dużą trudność. Śmierć następuje, gdy odwodnienie ustroju sięga 15—20% ciężaru ciała. Wydzielanie…

Utrudnia ona ponadto uzupełnianie strat wody. Jeżeli człowiek, który utracił w składzie potu nie tylko wodę, ale i chlorek sodu, pije czystą wodę, rozcieńczony zostaje po­zostały w ustroju (w mniejszej już teraz ilości) chlorek sodu, wskutek czego ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych zmniejsza się i wypita woda zostaje wydalona z organizmu przez nerki, mimo iż brak jej w ustroju. Zjawisko to jest wynikiem zahamowania wydzielania hormonu antydiuretycznego, który powoduje zatrzymywanie wody…

Innym przystosowaniem do życia pustynnego jest wytwarzanie przez organizm (np. wielbłądów) w toku przemiany materii wody w ilościach bliskich ilościom traconym w wyniku jej parowania z ustroju w tym samym czasie. U człowieka pozostającego na zwykłej, mieszanej diecie powstaje w ustroju w ciągu doby zaledwie około 300 ml wody, podczas gdy minimalna jej utrata w warunkach komfortu cieplnego, w spo­czynku, wynosi około 1 tys. ml.Doraźna adaptacja organizmu człowieka do gorącego…

Długo­trwałe narażenie człowieka na pobyt i pracę w gorącym otoczeniu może doprowadzić do powstania błędnego koła — wydzielanie potu chroni przed gwałtownym wzrostem temperatury wewnętrznej, lecz powoduje odwodnienie organizmu, które upośledza sprawność mechanizmów termo­regulacji i przyspiesza wzrost temperatury wewnętrznej, wskutek czego narasta groźba przegrzania i wystąpienia udaru cieplnego. Walka z tym niebezpieczeństwem polega w dużej mierze na dążeniu do stałego zaopatrzenia ludzi, narażonych na stress cieplny, w płyny do picia. Prawdę…

Jaki zaiem powinien być skład wypijanych płynów, jaka temperatura, jak często i w jakich porcjach najlepiej wypijać płyny, aby nie zostały wydalone przez nerki? Na te i wiele innych pytań, związanych z zagadnieniem zwiększania tolerancji przez ustrój człowieka wy­sokiej temperatury otoczenia, nie znaleziono jeszcze zadowalającej od­powiedzi. Są one przedmiotem bardzo intensywnych badań w wielu kra­jach. Warto wspomnieć o jeszcze jednym niebezpieczeństwie związanym z pracą w gorącu. Szybkie wypicie znacznej ilości wody…

Drugim kierunkiem walki z przegrzaniem jest konstrukcja ubio­rów ochronnych. Wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach rokują tu duże sukcesy. Opracowano np. układy chłodzące po­zwalające na przeszło godzinne pozostawanie w piecu hutniczym o tem- p0raturze 150—200° C bez kontaktu z otoczeniem; stwierdzono, że samo zastosowanie chłodzonych hełmów, zapobiegających wzrostowi tempe­ratury głowy, znacznie przedłuża czas tolerancji gorąca. Naturalnie ubiory ochronne ze specjalnymi systemami chłodniczymi nadają się do stosowania w szczególnych sytuacjach. Dla…

Mieszkańcy rejonów o gorącym klimacie dzięki specyficznym cechom budowy somatycznej oraz czynności ustroju lepiej znoszą życie i pracę w takim środowisku niż mieszkańcy rejonów o umiarkowanym klimacie.Cechy budowy ciała — jak wiemy z poprzednich części książki — uwarunkowane są genetycznie, natomiast cechy adaptacji fizjologicznej są zależne przede wszystkim od przystosowania się do środowiska w ciągu indywidualnego życia. Mieszkańcy chłodniejszych rejonów świata mogą również zaaklima­tyzować się do gorącego otoczenia. Przebywanie w wysokiej…

Wiadomo dobrze z codziennego doświadczenia, że wzrost temperatury otoczenia, związany z falą upałów, powoduje wyraźne obniżenie zdol­ności do pracy wykonywanej dotychczas bez najmniejszej trudności. Taką depresja wydolności człowieka nie jest jednak trwała: w ciągu kilku dni zdolność do pracy poprawia się lub — jeżeli wzrost tempe­ratury otoczenia nie jest bardzo duży — powraca do wyjściowego po­ziomu. Jest to właśnie wynik aklimatyzacji termicznej, zaś zwiększenie się zdolności do pracy, obniżonej początkowo…

Zmniejsza się więc lub znika skłonność do zapaści, wydolność fizyczna powraca do normy typowej dla warunków termoneutralnych, zmniejsza się niebezpieczeństwo odwodnienia ustroju i udaru cieplne­go itd. Ponadto zwiększa się tolerowanie przez ustrój zaburzeń równo­wagi cieplnej (wzrostu temperatury wewnętrznej), jeżeli już do nich dojdzie.W aklimatyzacji do wysokiej temperatury otoczenia współdziałają zmiany zachowania się (behawioralne) ze zmianami czynności gruczo­łów potowych i czynności układu krążenia i in.Zmiany behawioralne stanowią bardzo ważny element adaptacji…

Aklima­tyzacja do gorąca polega na nabyciu umiejętności redukowania do minimum wysiłków fizycznych i związanego z nimi wytwarzania ciepła metabolicznego. Dotyczy to zarówno ogólnej ilości wysiłków w ciągu dnia, jak i przede wszystkim ich rozkładu (unikanie wysiłków w godzinach południowych i wczesnych popołudniowych) oraz sposobu wykonywania, maksymalnie oszczędnego pod względem energetycznym.Człowieka zaaklimatyzowanego cechuje ponadto umiejętność unika­nia narażenia ustroju na promieniowanie cieplne (np. stawanie bokiem do źródeł promieniowania) oraz na ciepło przekazywane…