Na zdrowie24

Rozwiązanie problemu dobrych norm grupowych może przynieść je­dynie opracowanie norm uwzględniających konstytucję dzieci. Właści­wie określona konstytucja dziecka winna zawierać wszystkie ważne z punktu widzenia rozwoju informacje. Stan normalny może być inny dla dziecka o linearnej budowie ciała (ektomorfa), inny zaś dla dziecka tęgiego (endomorfa), choćby to były osobniki w tym samym wieku, tej samej płci i nawet ich rodzice mieli przypadkowo podobną wysokość. Taka konstrukcja norm grupowych pozwoli uniknąć błędnych ocen…

W tym ujęciu norma rozwojowa pokrywałaby się z podziałem na osobników zdrowych i chorych, lecz tylko w tym znaczeniu, że sama norma byłaby określana na podstawie osobników zdrowych. Nie wy­nika stąd wcale, że ze względu na jakąkolwiek z osobna wziętą cechę dzieci, np. wysokość ciała, dostaniemy dwa odrębne rozkłady (zakresy) jej wartości, jeden dla osobników zdrowych, a drugi dla chorych. Ogólnie znany jest fakt, że obecnie młodzież polska przewyższa swoich rodziców…

Wykres, w którym są zebrane dane o średniej wysokości ciała po­borowych z różnych krajów, wskazuje zarówno na bardzo szeroki za­sięg tego zjawiska, jak i na to, iż występuje ono już od 100 lat, przy­najmniej jeżeli idzie o wysokość ciała osób dorosłych. Powiększanie się wysokości ciała poborowych kolejnych roczników zauważono po raz pierwszy już w 1890 r. przy okazji pomiarów poborowych z Badenii. Od tego czasu zebrano tak wiele obserwacji dotyczących…

Zjawiska te zaobserwowano we wszystkich wysoko cywilizowanych krajach bez względu na ich położenie geograficzne, klimat czy przyna­leżność rasową mieszkańców. Nasilenie tych zjawisk jest z reguły większe w miastach aniżeli na wsi, przy czym są one zwykle zróżnico­wane w zależności od warstw społeczno-ekonomicznych. Tego typu zmiany o określonym kierunku, zachodzące w populacji z pokolenia na pokolenie, nazywamy trendem sekularny m. Trend sekularny powiększania się wzrostu osób dorosłych dotyczy oczywiście nie tylko wysokości…

Przeciętne przyrosty wysokości ciała od 1880 r. są do siebie bardzo zbliżone zarówno w krajach Europy, jak w Australii, Ameryce Północnej czy Japonii, i wynoszą około 1 cm na dziesięciolecie. W okresie wcześniejszym przyrosty wysokości były mniejsze; szacuje się je na około 0,4 cm—0,6 cm na dziesięciolecie. Powiększanie się z pokolenia na pokolenie przeciętnej wysokości ciała osób dorosłych jest wynikiem zwiększania się wysokości ciała w ciągu całego rozwoju osobnika, poczynając już…

Te niezbyt wielkie jeszcze różnice w wielkości ciała nowo­rodków, będące przejawem trendu sekularnego, nasilają się w miarę rozwoju dzieci. Na rysunku zestawiono wysokości ciała dzieci szwedz­kich uczęszczających do szkół podstawowych i średnich w latach 1883 oraz 1938/39. Przyrosty wysokości ciała dzieci, poczynając od 8-lat- ków, są tak duże, że działanie trendu sekularnego w okresie tych 55 lat nie budzi żadnych wątpliwości. Różnice są tym bardziej znamienne, że Szwecję można uznać…

Wszelkie dane z innych krajów wskazują na istnienie trendu sekularnego o podobnym nasileniu. Dla dzieci w wieku 5—7 lat prze­ciętny przyrost na dziesięciolecie w okresie pomiędzy 1880 a 1950 r. wynosił 1,5 cm w wysokości oraz 0,5 kg w ciężarze. Przyrosty te zwiększają się w okresie dojrzewania dzieci i wynoszą odpowiednio cm w wysokości i 2 kg w ciężarze na dziesięciolecie, aby później u osób dorosłych zmniejszyć się do l.cm. Występowanie…

Skok pokwitaniowy, polegający na przyspieszeniu tempa wzrastania dziecka wkraczającego w okres dojrzewania płciowego, cha­rakteryzuje najlepiej szczyt przyrostu wysokości ciała. W omawianym okresie, od roku 1880, zaobserwowano przesunięcie się wieku występo­wania maksymalnego przyrostu wysokości ciała o około 1 rok wcześniej. Przed 100 laty mężczyźni osiągali ostateczną wysokość ciała dopiero około 28—30 roku życia (dane z Norwegii), lecz już na przełomie XX w. stwierdzono, że w tej samej populacji norweskiej przyrost wysokości…

Mocnym dowodem przemawia­jącym za skracaniem się czasu rośnięcia mężczyzn są wyniki badań nad dorastaniem studentów francuskich z roczników od 1923 do 1933. Po­mimo tak krótkiego okresu, jakim jest jedno dziesięciolecie, stwierdzono, że studenci roczników późniejszych przestają rosnąć wcześniej od swoich starszych kolegów. Najwięcej materiałów porównawczych do problemu akceleracji u dziewcząt dostarczają badania nad wiekiem pierwszej menstruacji. Trend przyspieszenia wieku menarchy — jak widać z rysunku — jest bardzo wyraźny. Przed 100…

Obserwując obydwa trendy, zwrócono uwagę, iż tempo ich wcale nie maleje, lecz wręcz przeciwnie — istnieją dokładne dane stwierdzające zwiększenie tego tempa w latach trzydziestych we wszystkich krajach rozwiniętych. Fakt powiększania się wysokości ciała osób dorosłych przy równoczesnym skracaniu się czasu rośnięcia dowodzi dużej akce­leracji rozwoju.Zanim przejdziemy do rozpatrzenia teorii wyjaśniających powyższe zjawiska, należy zwrócić uwagę, że w dotychczasowych rozważaniach operowaliśmy przeciętnymi ocenami dla całej populacji. Wiadomo je­dnak, że istnieją poważne…

Na ogół mieszkańcy miast górują nad mie­szkańcami wsi zarówno pod względem wysokości ciała, jak i tempa dojrzewania. Niewątpliwie występują także różnice w tych cechach po­między warstwami społeczno-ekonomicznymi. Ilustrują to np. wyniki badań prowadzonych w 1941 r. w Anglii, gdzie stwierdzono, iż chłopcy z warstw zamożniejszych przewyższają wzrostem swoich rówieśników z warstw uboższych. Przejawy trendu sekularnego stwierdzono we wszystkich warstwach społecznych; ostatnie badania wskazują na jego słabnięcie w warstwach uprzywilejowanych społecznie, zwłaszcza…

W wyniku rozważań nad przyczynami, które mogłyby w sposób sen­sowny wytłumaczyć pojawienie się i trwanie trendu sekularnego i akce­leracji rozwoju, powstały różne teorie.Według jednej z nich czynnikiem odpowiedzialnym za trend sekularny miałoby być promieniowanie słoneczne (teoria helioge- niczna), pobudzające organizm do szybszego rośnięcia i osiągania więk­szej wysokości ciała od czasu, kiedy młodzież zaczęła uprawiać ruch na świeżym powietrzu i dzięki temu jest w większym stopniu wystawiona na działanie promieniowania słonecznego.…

Inna teoria upatruje przyczynę trendu sekularnego w selekcji konstytucjonalnej, polegającej na emigracji osobników okreś­lonego typu konstytucjonalnego ze wsi do miast. Osobnicy o podwyż­szonej reaktywności wegetatywnej, a więc mający predyspozycje do szybszego wzrastania, charakteryzują się równocześnie większym za­sobem energii i ruchliwością, która zmusza ich do opuszczania wsi i szu­kania lepszych dla siebie warunków w mieście. Istnienie w populacji selekcji tego typu musiałoby jednak szybko doprowadzić do stałego zmniejszania się wysokości ciała…

W krajach, w których za­obserwowano szczególnie silne działanie trendu sekularnego, nastąpiły rzeczywiście bardzo istotne zmiany w sposobie odżywiania w kierunku zwiększenia ilości mięsa dostarczającego organizmowi najłatwiej przy­swajalnego białka. Jednak i ta teoria nie może wyjaśnić występowania trendu sekularnego w takich krajach jak Szwecja czy Kanada, gdzie wysoki standard życia utrzymuje się niezmiennie od dawna.Poza tymi teoriami, tłumaczącymi zjawisko trendu sekularnego dzia­łaniem różnych czynników środowiskowych, istnieje też teoria usiłująca je wyjaśnić…