Na zdrowie24

Obecnie większość badaczy problemu trendu sekularnego uważa to zjawisko za efekt łącznego działania wielu czynników związanych z r e- wolucją przemysłową, która rozpoczęła się właśnie przed 100 laty. Ekonomiczny rozwój kraju stwarza możliwości lepszego od­żywiania się ludności i poprawy jej warunków mieszkaniowych. Upowszechnienie oświaty zapewnia bardziej racjonalne wykorzystanie tych możliwości zarówno w sensie odżywiania, jak higieny i zdrowot­ności ludności oraz kultury fizycznej i sportu. Rozwój komunikacji oraz masowa emigracja ludności…

Należy także pamiętać o tym, że te same czynniki mogą wywierać niejednakowy efekt w różnych populacjach ludzkich, a zwłaszcza że działanie jednego czynnika może być niwelo­wane albo wzmacniane przez działanie innego. Wynika to m. in. z do­świadczeń hodowców zwierząt; na rozwój człowieka wpływają jednak ponadto dodatkowe czynniki natury psychicznej i dlatego właśnie tak trudno jest wykazać działanie poszczególnych bodźców. Istnieje też pogląd, że powiększanie się wysokości ciała osób dorosłych oraz…

Zjawisko przyspieszonego dojrzewania fizycznego młodzieży ma ogromne konsekwencje społeczne, gdyż powstaje coraz większa rozbież­ność pomiędzy zakończeniem rozwoju fizycznego osobnika a jego doj­rzałością społeczną, która ulega opóźnieniu wskutek przedłużania się czasu nauki i zdobywania kwalifikacji zawodowych.Fakt powiększania się rozmiarów ciała człowieka jest nie tylko inte­resujący z naukowego punktu widzenia, lecz stwarza pewne kłopoty natury praktycznej, kiedy zaczynamy przystosowywać wyroby przemyślowe do ich użytkownika, np. przy produkcji odzieży, obuwia czy mebli.Nie umiemy…

Trudno jest zdefiniować warunki „krańcowe” dla życia człowieka w sposób w pełni zadowalający, brak bowiem jednoznacznych kryte­riów, na których można by oprzeć taką klasyfikację. Mówiąc o w a- runkach krańcowych, mamy zwykle na myśli warunki bliskie granic tolerancji ustroju, których przekroczenie zagraża życiu lub grozi upośledzeniem zdrowia. Względnie łatwo można opisać warunki bez­pośredniego zagrożenia życia. Znacznie trudniej — zagrażające zdrowiu. Z punktu widzenia ochrony zdrowia, zarówno indywidualnego czło­wieka, jak i w…

Problem ten jest przedmiotem intensywnych badań prowadzonych w pracowniach fizjologicznych wielu krajów całego świata. Opis czło­wieka w warunkach krańcowych powinien obejmować trzy ogniwa: 1. obraz doraźnych, szybko występujących zmian adaptacyj­nych w ustroju, które umożliwiają człowiekowi krótkotrwały pobyt w takich warunkach, zmniejszają upośledzenie zdolności do pracy i spraw­ność funkcji neuropsychicznych oraz redukują bezpośrednie niebezpie­czeństwo dla zdrowia i życia; 2. obraz aklimatyzacji, tzn. stopnio­wo rozwijających się zmian zwiększających tolerancję przez ustrój warunków…

To ostatnie ogniwo opisu jest dotychczas najsłabsze — zbyt mało wiemy o skutkach długotrwałego, permanentnego wykorzysty­wania przez człowieka pełnego zakresu możliwości adaptacyjnych ustro­ju, zwiększanego przez proces aklimatyzacji (lub jej odpowiedników, takich jak np. trening fizyczny), by można było pokusić się o coś więcej niż wysunięcie tego problemu. Rozwiązanie jego należy do pilniejszych zadań badaczy analizujących stosunki: człowiek — środo­wisko i człowiek — warunki pracy i codziennego życia. Uwagi poniższe skupiać się…

Efektem doraźnej adaptacji jest utrzymywanie stałego środo­wiska wewnętrznego ustroju mimo wpływu na organizm czyn­ników prowadzących do naruszenia jego stałości. Wzrost sprawności działania mechanizmów adaptacyjnych pod wpływem aklimatyzacji (lub analogicznych procesów adaptacji długofalowej) pozwala na zachowanie stałego środowiska wewnętrznego mimo działania na ustrój bardziej drastycznych warunków środowiska, pracy itp., które przed aklimatyza­cją przekraczały zakres sprawności mechanizmów doraźnej adaptacji naruszały stałość środowiska wewnętrznego ustroju. Komórki organizmów o wyższym stopniu organizacji biologicznej nie stykają się…

Jedynie za pośrednictwem tego płynu może odbywać się wymiana ma­terii między komórkami i światem otaczającym, poprzez ten płyn jedy­nie dostarczane są komórkom substancje odżywcze i usuwane produkty ich przemiany materii. Zmiany w środowisku wewnętrznym wpływają na przebieg podstawowych procesów życiowych toczących się w ko­mórkach. Podłożem tych procesów są reakcje fizyko- i biochemiczne, które mają optymalny przebieg zwykle tylko w wąskich granicach tem­peratury, stężenia jonów wodorowych, składu środowiska, w którym się…

Fizjolog amerykański Walter Cannon sformułował twierdzenie, że du­żą niezależność podstawowych funkcji życiowych ustroju od nieustan­nych zmian zachodzących w świecie otaczającym umożliwia działanie mechanizmów fizjologicznych, które wyrównują wpływ zarówno tych zmian, jak i zmian zachodzących w samym ustroju podczas jego czyn­ności. Mechanizmy te utrzymują stabilność środowiska wewnętrznego — homeostazę. Działanie mechanizmów homeostatycznych pozwala człowiekowi na życie w zmiennych warunkach środowiska, pracy i in. Sprawność dzia­łania tych mechanizmów decyduje przede wszystkim o zakresie…

Jeżeli warunki życia są bardzo trudne, np. człowiek znajdzie się w oto­czeniu o bardzo wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze, działanie me­chanizmów homeostatycznych może tylko tłumić, zmniejszać wpływ tych warunków na środowisko wewnętrzne ustroju (np. na temperaturę wewnętrzną ciała), lecz okazać się niedostatecznym do utrzymania jego stałości. Zdolność do dłuższego pozostawania w takiej sytuacji zależy wówczas od tolerancji przez ustrój zakłóceń homeostazy.O   przeżyciu w warunkach krańcowych decydują więc dwa zasadnicze czynniki:…

Zmiany warunków natural­nego środowiska, zachodzące na ogół powoli, powodowały powstawanie nowych mechanizmów przystosowawczych. Dzisiaj organizm człowieka dysponuje skutecznie działającymi mechanizmami adaptacji tylko do takich czynników środowiska i życia, do których przystosowanie stano­wiło warunek przeżycia gatunku w toku procesu ewolucji.Elementy tych mechanizmów mogą być jednak wykorzystywane rów­nież przy przystosowaniu ustroju do niezwykłych sytuacji, które nie występowały na szerszą skalę w przeszłości gatunku.Za przykład mogą posłużyć zmiany zachodzące w ustroju podczas ostrej…

W przeciwieństwie do zwierząt niższych, człowiek może wyrównywać niedostatki naturalnych, fizjologicznych mechanizmów adaptacyjnych na drodze sztucznych przystosowań do środowiska i warunków życia. Pomaga mu w tym technika i znajomość funkcji własnego ustroju. Wykształcenie i skuteczność działania mechanizmów adaptacyjnych decydują — jak już wspomniano — o granicach tolerancji przez orga­nizm człowieka warunków krańcowych, związanych zarówno z natural­nym środowiskiem jego bytowania, jak i środowiskiem sztucznym, two­rzonym przez człowieka, oraz ze sposobem jego życia.…

Mieszkaniec Tybetu może pracować przy tak niskim ciśnieniu atmo­sferycznym, które mieszkańca Europy przyprawiłoby o utratę przytom­ności, itd. Dzięki adaptacji człowiek może zatem przystosować się do warunków, których uprzednio nie tolerował. Obraz czynników środo­wiska i życia niezbędnych dla organizmu człowieka nie ma więc cha­rakteru absolutnego. Zmiany niektórych czynników środowiska i życia wywierają jednak na ustrój szczególnie głęboki wpływ, stawiając człowieka narażonego na ich działanie w warunki krańcowe. Sposoby przystosowania się ustro­ju do…

Warun­ki współczesnej pracy zawodowej rodzą z kolei wiele zagadnień zwią­zanych z krańcowymi obciążeniami psychicznymi, należałoby więc omó­wić problem wpływu emocji na ustrój (zarówno negatywnych, jak pozytywnych), problem monotonii, zmęczenia fizycznego i psychicz­nego, znużenia, problem skutków ograniczenia czasu poświęconego na sen i zmian w dobowej rytmice aktywności. Loty na samolotach odrzu­towych i loty kosmiczne wysuwają zagadnienie wpływu przeciążeń i nie­ważkości, zmian natężenia pola elektromagnetycznego i in. Ubocznym „produktem” postępu technicznego są nowe…