Na zdrowie24

Rozważania nad rozwojem osobniczym i prawidłowościami jego prze­biegu wymagają sprecyzowania tzw. normy rozwojowej, czyli modelu rozwoju „normalnego”, który by mógł stanowić jakąś skalę porównania w każdym konkretnym przypadku. Intuicyjnie skłonni bylibyśmy normą taką utożsamiać z osobnikiem przeciętnym w populacji. Ten typ normy może być łatwo i jednoznacznie określony, jeśli tylko oprzemy się na statystycznych metodach opisu populacji. Budzi on jed­nak zastrzeżenia. Po pierwsze, kryterium osobnika „normalnego” w roz­woju jako rozwiniętego…

Niekiedy utożsamiają normę z ideałem w sensie estetycznym albo biologicznym. W rozwoju zwykle chodzi raczej o ideał biologiczny, którego miernikiem może być zdrowie bądź jakiś zespół cech funkcjo­nalnych i morfologicznych osobnika. Ideał w sensie estetycznym ukształ­tował się w naszej kulturze pod wpływem dzieł genialnych rzeźbiarzy starożytnej Hellady i wyraża określony typ budowy ciała.Stosowana dla celów klinicznych norma musi być oparta na kryterium zdrowia.Pierwszy typ normy, oparty na osobniku przeciętnym, może…

Rodziców dziecka zwykle nie tyle interesuje, czy dziecko jest mniejsze albo większe od średniego dziecka w Polsce, ile raczej czy roś­nie ono prawidłowo, i na to właśnie pytanie szukają odpowiedzi. Dopiero na drugim miejscu stawiane jest pytanie, jak wysoki będzie ich syn czy córka, gdy dorośnie. Takim zainteresowaniom rodziców lepiej odpo­wiada pojęcie normy tożsamej z ideałem. Wówczas norma wysokości ciała dzieci określonej płci i wieku powinna być opracowana nie na…

Podczas gdy normy drugiego typu służą do sprawdzania, czy rozwój dziecka jest bliski optymalnego, to trzeci typ normy jest przydatny do oceny rozwoju dzieci chorych. Jak więc widzimy, każdy z trzech typów norm rozwojowych służy innemu celowi, chociaż mogą one oceniać tę samą cechę dziecka, np. wysokość ciała. Jeżeli zdecydujemy się na jedną z możliwych zasad ustalenia normy, to następnym zagadnieniem będzie sama metoda jej określania.Najprostsza metoda służąca do określania…

Tablice tego typu są jeszcze w po­wszechnym użyciu w gabinetach lekarzy, ale jedyna informacja, jaką na ich podstawie możemy uzyskać, to że dziecko jest większe (mniejsze) bądź cięższe (lżejsze) od normy, której pochodzenie jest zazwyczaj nie­znane. Ponieważ tablice te są często przestarzałe i nie uwzględniają aktualnego stanu rozwoju dzieci, nie wiadomo, co taka rozbieżność z normą oznacza. Wielkim krokiem naprzód w metodyce norm rozwojowych było wpro­wadzenie dla określenia normy przedziałów wartości…

Przedział określający normę wysokości ciała dla tych dziewcząt może być węższy albo szerszy, jak to pokazano na rysunku. Jeżeli chcemy, aby w prze­dziale tym znalazł się określony odsetek dziewcząt, np. 30, 50, 75% albo jeszcze inny, to nie musimy obliczać odpowiednich przedziałów z rze­czywistego materiału, lecz korzystamy z matematycznego modelu roz­kładu wysokości ciała w populacji, wyrażonego tzw. funkcją Gaussa. Model matematyczny prócz tego, że ułatwia rachunki, ma jeszcze tę zaletę,…

Jeżelibyśmy chcieli na podstawie populacyjnej normy rozwojowej w formie przedziału ocenić rozwój indywidualnego dziecka, okazałoby się, że bez względu na to, jaką część osobników ten przedział obejmuje, norma ta ma jednak istotne wady. Weźmy pod uwagę normę wysokości ciała dziewcząt wrocławskich w wieku lat 9, ppartą na wartości średniej i obejmującą 90% osobnjków. \Vówczas przedział normy obejmie wszystkie dziewczęta 9-letnie o wysokości od 119,5 cm do 136,9 cm. Dziewczynka Nr…

Dwie różne oceny wysokości dziewczynki wynikały stąd, że w wieku lat 9 była ona rzeczywiście bardzo wysoka w porównaniu ze swoimi metrykalnymi rówieśniczkami, w związku z bardzo wczesnym dojrze­waniem. Dziewczęta Nr 1202 i 1027 z tych samych badań wrocławskich miały w wieku 9 lat po 134 cm wysokości, a więc były nieco większe od przeciętnej, lecz mieściły się w ustalonej normie wysokości. Pierwsza z nich okazała się jako dorosła osobą…

Przytoczone powyżej przykłady ocen rozwoju dziewcząt na podsta­wie populacyjnej normy wysokości ciała pokazują, że taka norma po­zwala jedynie na bardzo ogólnikowe porównanie dziecka z jego me­trykalnymi rówieśnikami. Dla wyjaśnienia, czy dziecko zapowiada się rzeczywiście jako osobnik wysoki czy niski, konieczne są specjalne normy grupowe. Kryterium dla tworzenia norm grupowych mogą stanowić zjawiska, z którymi wiąże się proces rośnięcia osobnika, takie jak dojrzewanie płciowe, dojrzewanie szkieletu, typ budowy ciała dziec­ka, czyli…

Zasada norm grupowych polega na podaniu przedziału wartości określonej ce­chy dla dzieci jednej płci i wieku, mających ponadto wspólną jeszcze jakąś inną cechę związaną z procesem wzrastania. Przykładem norm grupowych mogą być normy wysokości ciała dla dzieci, których rodzice są wysocy, średniego wzrostu albo niscy. Norma populacyjna dla chłop­ców 9-letnich z Wrocławia, obejmująca 2/s osobników, jest zawarta w przedziale od 132,0 cm do 142,8 cm. Odpowiednie przedziały norm grupowych wynoszą…

Populacyjna norma dla wysokości ciała dziecka jest oparta na trzech informacjach: wysokości ciała dziecka, jego wieku i płci. Normy gru­powe są oparte na zespole informacji poszerzonym np. o wysokość ciała rodziców dziecka (jak to miało miejsce w podanym przykładzie). Jeżeli uzupełnimy je dalszymi informacjami związanymi z rozwojem dziecka, np. danymi o stopniu dojrzałości kośćca dziecka, to takie normy gru­powe, oparte na pięciu informacjach, będą oczywiście bardziej precy­zyjne. Zwiększanie liczby informacji…